Μήπως μεγαλώνουμε παιδιά-μπονζάι;

Διάβαζα πρόσφατα ένα άρθρο για την ευτυχία που νιώθουν τα παιδιά και πως αυτή επιτυγχάνεται, και μου κέντρισε το ενδιαφέρον και με προβλημάτισε πολύ η γνώμη μιας ψυχαναλύτριας ονόματι Σιλβιάν Τζαμπινό*, η οποία προέτρεπε τους γονείς να μην μεγαλώνουν παιδιά-μπονζάι! Αυτό που έλεγε εν ολίγεις, είναι ότι οι σημερινοί γονείς, μέσα στον συνεχή αγώνα ταχύτητας, προσπαθούν να φέρουν τα παιδιά στον κόσμο των ενηλίκων όσο πιο νωρίς γίνεται. Τους ζητάμε από τα δυο τους χρόνια να φέροναι σαν ενήλικες, τα θέλουμε να έχουν συναίσθηση του άλλου, τα θέλουμε κοινωνικοποιημένα και λογικά. Έτσι, στην ηλικία της λογικής, περίπου στα 7 τους χρόνια, τα παιδιά αισθάνονται την ανάγκη να «απορρυθμίσουν» τον κόσμο για να τον γνωρίσουν. Σε κάθε στάδιο, προτρέχουμε. Το αποτέλεσμα είναι να φτιάχνουμε μικρά ψυχολογικά μπονζάι.
Αυτή η πίεση μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική. Γι΄ αυτό τα παιδιά που υποβάλλονται πρόωρα στην επιθυμία της επιτυχίας απειλούνται περισσότερο από την αποτυχία. Για να είναι ευτυχισμένο ένα παιδί, προτρέπει η Τζαμπινό, πρέπει να προσκληθεί στον κόσμο των μεγάλων με ενθουσιασμό και όχι με άγχος και ανησυχία.
Πράγματι, αν καθίσουμε να σκεφτούμε τον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, θα δούμε ότι όλοι, λίγο-πολύ, το κάναμε το λάθος μας. Έχουμε παράλογες απαιτήσεις από τα παιδιά μας, να σκέφτονται λογικά, με ενσυναίθηση, με κατανόηση, να κάνουν πάντα το σωστό, να είναι υπάκουα, ευχάριστα, φιλικά σε όλους, πρόθυμα.....

Το θέμα όμως είναι πως μπορούμε να μεγαλώσουμε ευτυχισμένα παιδιά; Οι ειδικοί της παιδικής ανάπτυξης επισημαίνουν ότι η ευτυχία δεν είναι κάτι που μπορείς να δώσεις στο παιδί σου σαν καλοτυλιγμένο δώρο. Αντίθετα, τα παραχαιδεμένα παιδιά, αυτά που τα γεμίζουμε με παιχνίδια και τα προστατεύουμε από κάθε συναισθηματική δυσκολία, είναι πιθανότερο μεγαλώνοντας να μην ευχαριστιούνται με τίποτα, να γίνουν βαριεστημένοι, κυνικοί και ελάχιστα χαρούμενοι ενήλικες. Σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, τα παιδιά είναι συνήθως χαρούμενα και ικανοποιημένα όταν νιώθουν ασφαλή, σημαντικά και όταν τους προσφέρονται οι κατάλληλες δραστηριότητες που διεγείρουν το μυαλό τους. Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα διακαιώματα του παιδιού, πέντε είναι οι βασικές ανάγκες που οφείλουμε να καλύπτουμε σε κάθε περίπτωση: η αγάπη, το κατάλυμα, το παιχνίδι, η τροφή και η κινητοποίηση/δραστηριοποίηση. Φυσικά δεν είναι μόνο αυτές. Αρκεί να σκεφτούμε τι κάνει πραγματικά ευτυχισμένους εμάς τους ίδιους, και θα βρούμε μια γρήγορη απάντηση στο βασικό ερώτημα.

 Ποιος δε νιώθει χαρούμενος και ευτυχισμένος όταν διασκεδάζει; και βασικά όταν διασκεδάζει με καλή παρέα; Και τι καλύτερη παρέα για ένα παιδάκι, από τη μαμά και το μπαμπά; Πόσο λάμπουν τα μάτια τους και φωτίζεται το προσωπάκι τους, όταν όλη η οικογένεια συμμετέχει χαρούμενη και χαλαρή σε κοινό παιχνίδι; 

Ποιος δε νιώθει ευτυχισμένος όταν αναγνωρίζονται οι προσπάθειες του, και επιβραβεύεται για αυτές; Σκεφτείτε στη δουλειά μας, όταν ακούμε μπράβο ή παίρνουμε bonus για το project που φέραμε εις πέρας! Πόσο σημαντικοί και γεμάτοι αυτοπεποίθηση νιώθουμε; Ενώ αν έχουμε πάνω από το κεφάλι μας έναν προϊστάμενο που ποτέ δεν ευχαριστιέται με τίποτα, πάντα βρίσκει λάθη σε ό,τι κι αν κάνουμε, και μας χαρακτηρίζει ανόητους ή ανίκανους, φωνάζοντας συνεχώς, πόσο θλιβόμαστε, τσαντιζόμαστε, και τελικά φτάνουμε στο σημείο είτε να τσακωθούμε μαζί του είτε απλά να τον αγνοούμε κάθε φορά που μας μιλάει!

Σκεφτείτε πάλι, στον ίδιο εργασιακό χώρο, έναν προϊστάμενο που μας δείχνει εμπιστοσύνη, μας καθοδηγεί θέτοντας κάποια όρια, αλλά μας δίνει το περιθώριο να κινηθούμε ελεύθερα μέσα σε αυτά προσεγγίζοντας το θέμα όπως εμείς νομίζουμε καλύτερα. Πόση χαρά παίρνουμε από την εμπιστοσύνη που μας δείχνει, και πόσο προσεκτικοί γινόμαστε προκειμένου να μην τον απογοητεύσουμε;

Πόση ικανοποίηση παίρνουμε όταν βρίσκουμε λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, μόνη μας, χωρίς να μας σερβίρουν την εύκολη λύση ή τη μασημένη τροφή; Πόσο ενισχύεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση μας;

Πόσο ευτυχισμένοι νιώθουμε όταν οι πιο σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή μας, οι φίλοι και η οικογένεια μας, μας αποδέχονται για τα λάθη μας, τις επιλογές μας, τις αποτυχίες μας, και κοιτώντας μας βαθιά και ειλικρινά μέσα στα μάτια μας λεν ότι μας αγαπούν άνευ όρων, ότι είμαστε τα πιο σημαντικά για αυτά άτομα, και μας αγκαλιάζουν με στοργή και πραγματική αγάπη; 

Πόση ανακούφιση και αγαλίαση νιώθουμε όταν έχουμε κοντά μας ανθρώπους να μας παρηγορήσουν, ή να μας βοηθήσουν όταν πραγματικά τους έχουμε ανάγκη;

Ας μπούμε στη θέση τους λίγο πριν αντιδράσουμε σε κάθε πράξη τους, ώστε να καταλάβουμε τι είναι αυτό που προκαλεί τη συγκεκριμένη αντίδραση, και πως θα άρεσε σε εμάς να μας φερθούν τη δεδομένη στιγμή...Ακόμα κι αν δεν υπάρχει εμφανής λόγος για μια κακοκεφιά, αταξία, ή αντίδραση...σίγουρα δίνοντας το περιθώριο να μας μιλήσουν, θα καταλάβουμε πολλά περισσότερα από αυτά που νομίζουμε ότι ήδη ξέρουμε! Τελικά, αρκεί να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση των παιδιών μας, για να καταλάβουμε ότι η ευτυχία δεν θέλει κόπο...θέλει τρόπο!

*Η Σιλβιάν Τζαμπινό είναι ψυχαναλύτρια και συγγραφέας του βιβλίου «Νos enfants sous haute surveillance»